Sot me datë 19.08.2022 në sallën e komitetit komunal në Kumanovë u mbajt debat publik me temë “Mjetet për përmirësimin e mbikqyrjes inspektuese në nivel lokal” , projekt nga sfera e ekologjisë dhe i i finansuar nga Ministria e mjedisit dhe planifikimit hapsinor në RMV. Projektin e prezentoi koordinatori Enver Salihi i cili theksoi se nga anketimi i qytetarëve në Kumanovë del se:

• Ndotja e ambientit është e lartë• Nga ndotjet më e përhapur është ndotja e ajrit

Nga ndotësit e ajtrit më së shumti është komunikacioni

• Si organe përgjegjse për këtë ndotje janë qeveria dhe komunat

• Mbi 90% e të anketuarve asnjëherë nuk kanë paraqitur rast të ndotjes së ambientit• Nuk paraqesin ndotjen pasiqë mendojnë se kjo është punë e institucioneve ose nuk besojnë se do të veprohet pasi ta paraqesin rastin.

• Shumica e të anketuarve nga Kumanova kërkojnë më shumë hapsira të gjelbërta për të zgjidhur situatën me ndotjet e ambientit .

Mjeku Prim.d-r Oliver Zafirov përmendi ndotjet e ndryshme të ambientit por e theks të veçant vuri mbi ndotjen e ajrit e cila sipas tij vjen nga ozoni, sulfur dioksidi, monooksid karboni, oksidet e azotit, metalet dhe nga PM grimcat (PM10 dhe PM2.5). Ndotja e ajrit në hapsirat urbane është njëri nga kanceret më të mëdha ekonimike dhe sociale, pas atyre shëndetsore. Çdo ditë ne inhalojmë 15.000 deri më 20.000 litër ajër dhe sipas OBSH-së çdo i nënti person thith ajër të ndotur dhe kjo shkakton rreth 400.000 jetë njerëzish që vdesin para kohe për çdo vit. Në bazë të hulumtimeve të Bankës Botërore për Maqedoninë e Veriut janë tejkaluar standardet dhe se kjo ndodhë gatise në çdo dimër dhe se numri i vdekjeve tek ne është rreth 30% nga ndotja e ajrit. Eksperti juridik Robert Baçovski Sinkoli theksoi se është sjellur ligji i ri për Mbikqyrjen inspektuese të ambientit jetësor por ende pritete të sillen aktete nënligjore të cilat e rregullojnë edhe implementimin praktik të këtij ligji. Ligjet që sillen duhet të mendohen mirë dhe kur të sillen të implementohen në mënyrë të drejtë dhe joselektive. Në këtë debat pjesmarrjës ishte kryesuesja Këshillit komunal Kumanovë zonja Ivana Gjorgjievski e cila u shpreh e hapur për bashkëpunim për çështje ekologjike. Nga OJQ-të morrën pjesë NGO Pulse of Democracy, NGO Vizija Plus Shkup, Instutute Rule of Law Shkup dhe Këshilli nacional i Romëve. Në muajin shator vijojnë debate në Tetovë dhe debati final në Shkup.

……………………..

Во текот на денешниот ден во Куманово се одржа јавна дебата на тема “Алатки за подобрување на инспекцискиот надзор на локално ниво”, пројект од сферата на животната средина, финансиран од страна на Министерството за животна средина и просторно планирање на РСМ. Според кординаторот на пројектот г-дин Енвер Саљихи и направеното анкетирање на граѓаните на Куманово се утврдува дека :• Загаденоста на животната средина е големо • Од загадувањата, најзастапено е загадувањето на воздухот • Најголем загадувач е сообраќајот • Како одговорни за големото загадување се владата и општините • Над 90% од граѓаните на Куманово никогаш не пријавиле загадување на животната средина • Не пријавуваат од причина што тоа е работа на институциите и не веруваат дека по истото ке се постапи .• Мнозинтвото на анкетираните граѓани на Куманово сметаат дека е потребно да има нови зелени површини, за да се подобри состојбата со загадувањето. Здравствениот експерт Прим д-р Оливер Зафировски ги спомна во воведот сите видови на загадувања но посебен акцент стави во загадувањето на воздухот, која доаѓа од озонот , сулфур диоксид (SO2), јаглерод моноксид (CO), азотни оксиди (NOX) , металите и ПМ честичките (ПМ10 и ПМ2,5). Загадувањето на воздухот во урбаните средини претставува една канцер рана за здравтвениот но и за социјалниот и економскиот аспект на нашето живеење. Едно лице дневно консумира 15.000 до 20.000 литри воздух и според СЗО секој 9 консумира загаден воздух , што е директна последица на предвремена смрт на 400.000 човечки животи на глобално ниво за една година. Според едно истражување на Светската Банка за Македонија се надиминати сите стандарди за чист воздух што повеќе се актуелизира доаѓање на зимата и смртноста на популацијата како причина на воздухот е двојно повеќе од европскиот пример или поточно 30% од смртните случаи кај нас се последица на загадувањето на воздухот. Адвокатот Роберт Бачовски Синколи објасни дека новиот Закон за инспекциски надозр на животна средина е донесен во месец април и секако многу има задоцнување на донесување на подзаконските акти кои подробно и на прецизен начин би регулирале како да се постапи при секо загадување, но сепак има подобрување од сферата на донесениот закон додека не постои пракса да законите кај нас се спроведат онака како се донесени и да се постапува . На оваа дебата беше присутна и г-ѓа Ивана Ѓорѓиевска како претседател на Совет на Куманово и даде безрезервна подршка за вакви и слични пројекти кои во иднина би се направиле. Од невладините организации беа присутни NGO Pulse of Democracy, НВО Визија Плус Скопје (https://www.facebook.com/profile.php?id=100078594847921), Instutute Rule of Law Скопје и Национален Ромски Совет . Во текот на месец септември ќе се одржат и дебати во Тетово и завршен дебат во рамките на Градот Скопје